Sự tích bánh chưng bánh giầy (song ngữ): Vì sao bánh chưng vuông, bánh giầy tròn?

Sự tích bánh chưng bánh giầy kể lại câu chuyện đẹp về nguồn gốc của hai loại bánh đặc biệt luôn xuất hiện trong mỗi dịp Tết của người Việt. Qua câu chuyện, bé sẽ hiểu vì sao bánh chưng có hình vuông và bánh giầy có hình tròn. Không chỉ vậy, truyện còn nhắc nhở chúng ta về lòng hiếu thảo, tình yêu thương gia đình và sự biết ơn những người đi trước. Đó là những giá trị thiêng liêng được truyền lại từ bao đời.

Giới thiệu về truyện Sự tích bánh chưng bánh giầy

Sự tích bánh chưng bánh giầy là một truyện cổ tích nổi tiếng trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam. Câu chuyện đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Truyện thuộc thể loại truyền thuyết và giải thích nguồn gốc phong tục gói bánh chưng, làm bánh giầy vào dịp Tết.

Câu chuyện kể về chàng Lang Liêu hiếu thảo và chăm chỉ, luôn trân trọng những điều giản dị. Qua đó, truyện gửi gắm thông điệp đẹp về lòng biết ơn trời đất, tình yêu gia đình và sự hướng về cội nguồn. Đây cũng là truyện kể giúp trẻ hiểu rõ hơn ý nghĩa của Tết Nguyên đán và những giá trị văn hóa lâu đời của người Việt.

Tóm tắt Bánh chưng bánh giầy

Hùng Vương đời thứ sáu có hai mươi người con trai. Ai cũng tài giỏi. Khi tuổi đã cao và cần chọn người nối ngôi, nhà vua đặt ra một thử thách. Các hoàng tử phải dâng lễ vật lên Tiên vương. Ai có lễ vật ý nghĩa nhất sẽ được kế vị.

Lang Liêu là người con trai thứ mười tám. Chàng hiền lành, chăm chỉ nhưng gia cảnh nghèo khó. Trong khi các anh đi khắp nơi tìm của ngon vật lạ, Lang Liêu lại lo lắng. Chàng không biết phải chọn lễ vật gì.

Một đêm, Lang Liêu được thần báo mộng. Thần dạy chàng làm hai loại bánh từ những nguyên liệu quen thuộc: gạo nếp, đậu xanh và lá cây. Bánh vuông tượng trưng cho đất. Bánh tròn tượng trưng cho trời.

Đến ngày lễ, Lang Liêu mang hai chiếc bánh dâng vua. Hùng Vương rất cảm động. Lễ vật tuy giản dị nhưng mang ý nghĩa sâu sắc, thể hiện lòng biết ơn trời đất và tổ tiên. Cuối cùng, nhà vua quyết định truyền ngôi cho Lang Liêu.

>>> Xem thêm: Sơn Tinh Thủy Tinh: Cuộc chiến thần thoại giải thích lũ lụt mỗi năm

Sự tích bánh chưng bánh giầy bản đầy đủ

Vào thời vua Hùng thứ sáu, sau nhiều năm chăm lo cho đất nước, nhà vua đã tuổi cao, sức yếu. Vua muốn tìm một người con thật xứng đáng để trao lại ngôi báu. Thế nhưng, nhà vua có đến hai mươi người con trai, ai cũng đã lớn và tài giỏi, khiến việc lựa chọn trở nên vô cùng khó khăn.

Sau nhiều đêm suy nghĩ, vua Hùng bèn nghĩ ra một cách thật công bằng. Nhà vua gọi tất cả các hoàng tử đến và nói:

• Cha đã già rồi, muốn tìm người nối nghiệp trị nước. Các con hãy đi tìm hoặc tự làm một món ăn thật đặc biệt để dâng lên tổ tiên. Ai có lễ vật ý nghĩa và xuất sắc nhất sẽ được kế vị.

Nghe lệnh vua, các hoàng tử liền cho người tỏa đi khắp núi rừng và biển cả, tìm kiếm những món ngon vật lạ. Hễ nghe ở đâu có thứ quý hiếm là họ lập tức đến đó để mang về.

Chỉ có Lang Liêu, người con thứ mười tám, là buồn bã nhất. Mẹ chàng mất sớm, lại không được vua cha yêu thương, nên cuộc sống của chàng luôn thiếu thốn. Từ nhỏ đến lớn, Lang Liêu sống xa hoàng cung, tự mình chăm lo ruộng đồng, trồng lúa, trồng khoai. Cuộc sống giản dị, quanh nhà chỉ có những bao lúa thơm và những rổ khoai vừa đào lên. Nghĩ đến lễ vật dâng vua, chàng lại thở dài. “Khoai, lúa thì bình thường quá… làm sao có thể so với những món quý hiếm mà các anh mang về?” .

Trong khi các hoàng tử khác nhộn nhịp lên rừng xuống biển tìm của ngon vật lạ, Lang Liêu chỉ lặng lẽ ở nhà, bối rối không biết phải làm gì để đẹp lòng vua cha. Ngày thi đã cận kề, chỉ còn đúng ba hôm, vậy mà chàng vẫn chưa có lấy một lễ vật. Đêm ấy, Lang Liêu nằm trằn trọc. Chàng nghĩ mãi, nghĩ mãi, rồi mệt quá mà chìm vào giấc ngủ lúc nào không hay.

Trong mơ, Lang Liêu thấy một vị tiên từ trên trời bay xuống. Vị tiên nói:

• Trong trời đất, chẳng có thứ gì quý bằng hạt gạo. Các món ngon vật lạ trên đời cũng không thể sánh với hạt gạo do chính con người làm ra. Sao con không lấy thứ quý giá nhất ấy để tạo nên món ăn tượng trưng cho trời và đất, dâng lên tổ tiên và vua cha, để thể hiện tấm lòng hiếu thảo của mình?

Lang Liêu vội quỳ xuống cảm tạ, nhưng khi ngước lên thì vị tiên đã biến mất. Rồi chàng giật mình tỉnh giấc, ngồi lặng một lúc, chàng nhớ lại từng lời tiên dạy và nghĩ đến những ngày mình cực nhọc làm ra hạt gạo thơm dẻo. “Đúng rồi… quý nhất chính là hạt gạo!”, chàng thì thầm.

Sau một hồi suy nghĩ, Lang Liêu quyết định sẽ làm hai loại bánh tượng trưng cho trời và đất để dâng lên vua cha. Chàng vo gạo nếp, đãi sạch đậu xanh, rồi mổ lợn để lấy phần thịt ngon nhất. Chàng còn ra sau vườn hái những tàu lá dong xanh mướt nhất để gói bánh. Chàng gói nên những chiếc bánh vuông vức, màu xanh tươi, tượng trưng cho đất. Bên trong có thịt và đỗ, như lời nhắc rằng trong lòng đất luôn nuôi dưỡng muôn loài.

Rồi chàng lại đem gạo nếp đồ cho thật dẻo, giã nhuyễn thành thứ bột trắng tinh để nặn một chiếc bánh màu trắng và hình tròn, tượng trưng cho trời bao la.

Đến ngày lễ Tiên vương, khắp kinh đô Phong Châu đông nghịt người. Ai ai cũng háo hức xem hoàng tử nào sẽ được chọn làm vua. Các hoàng tử lần lượt dâng lên Hùng Vương đủ loại của ngon vật lạ mà họ đã kỳ công tìm kiếm.

Bàn lễ bày biện thật xa hoa: nào là nem công chả phượng, tay gấu, gan tê… rồi đến các món hải sản quý hiếm như yến sào, vi cá, hải trư, đẹn biển được chế biến công phu. Thậm chí có người còn dâng lên thứ rượu quý nghìn vàng từ phương Bắc xa xôi, khiến ai nấy đều trầm trồ thán phục.

Vua Hùng nếm từng món ăn các hoàng tử dâng lên, vừa ăn vừa gật gù khen ngợi vì sự cầu kỳ và công phu. Tuy nhiên, vẫn chưa có món nào thật sự đặc sắc khiến nhà vua mãn nguyện và truyền ngôi cho người làm ra.

Trong khi tất cả các lang đã dâng lễ vật lên, chỉ còn Lang Liêu vẫn đứng lặng lẽ ở cuối hàng. Hai chiếc bánh của chàng quá đơn sơ so với những món trân quý kia, khiến chàng ngại ngùng vô cùng. Mãi đến khi vua Hùng đích thân gọi tên, Lang Liêu mới nhẹ nhàng bưng hai mâm bánh dâng lên.

Nhà vua nếm thử món bánh lạ của người con thứ mười tám thì hết sức ngạc nhiên vì hương vị đặc biệt của nó. Hương vị thơm dẻo của nếp, vị bùi của đậu và vị béo của thịt hòa quyện vào nhau thật tuyệt. Một món ăn giản dị mà lại ngon đến lạ kỳ!

Nhà vua cho mời Lang Liêu lại gần và hỏi cách làm hai loại bánh ấy. Lang Liêu liền quỳ xuống tâu rõ từng bước, rồi kể lại cả giấc mộng gặp vị tiên đêm trước. Chàng nói về ý nghĩa trời tròn và đất vuông, về hạt gạo quý nhất trong trời đất, và về lòng hiếu thảo muốn gửi gắm trong từng chiếc bánh.

Nghe xong, vua Hùng trầm ngâm suy nghĩ. Khi lễ tạ Tiên vương kết thúc, nhà vua cho mang bánh ra chia cho bá quan văn võ cùng thưởng thức. Ai nấy đều tấm tắc khen ngon.

Quá trưa hôm ấy, vua Hùng truyền lệnh triệu tập toàn thể các hoàng tử, công chúa và bá quan văn võ vào triều. Khi mọi người đã có mặt đông đủ, nhà vua đứng dậy, tay nâng hai chiếc bánh của Lang Liêu lên và tuyên bố:

• Những món bánh này xứng đáng đứng đầu trong mọi lễ vật. Chúng thể hiện tấm lòng hiếu thảo, sự tôn kính tổ tiên, cũng như trời đất sinh thành. Bánh còn mang trong mình tình yêu đối với quê hương ruộng đồng, với hạt gạo do chính con người làm ra.

Vua lại nói tiếp:

• Bánh hình tròn tượng trưng cho trời, ta đặt tên là bánh giầy. Bánh hình vuông tượng trưng cho đất, phần nhân thịt, đậu, lá dong bao bọc bên ngoài tượng trưng cho muôn loài cầm thú, cây cỏ… ta đặt tên là bánh chưng. Lá bọc ngoài, nhân ngon để trong chính là lời nhắc nhở về tình đùm bọc, sẻ chia của con người.

Rồi nhà vua nhìn các quan và các hoàng tử, dõng dạc tuyên bố:

• Lễ vật của Lang Liêu hợp với ý trời, thuận lòng ta. Vì vậy, Lang Liêu sẽ nối ngôi ta. Xin Tiên vương chứng giám.

Cả triều đình vang lên tiếng chúc mừng. Từ đó về sau, cứ mỗi dịp Tết đến, người Việt lại gói bánh chưng và làm bánh giầy để dâng lên tổ tiên, ghi nhớ câu chuyện đẹp của chàng Lang Liêu.

Lang Liêu sau này lên ngôi, lấy hiệu là Tiết Liêu Vương, trở thành vị vua Hùng thứ bảy. Đó là một vị vua hiền đức, được muôn dân kính yêu.

>>> Xem thêm: Truyện Cóc kiện trời: Bí mật vì sao cóc kêu là trời sắp mưa

Truyện Sự tích bánh chưng bánh giầy song ngữ

Long ago, during the reign of the Sixth Hung King, the king was old and wanted to choose his successor. (Ngày xưa, vào đời vua Hùng thứ sáu, nhà vua đã già và muốn chọn người kế vị.)

The king had many sons, but he didn’t know whom to choose. The king said to his sons: (Nhà vua có nhiều con trai, nhưng ông không biết chọn ai. Nhà vua nói với các con:)

• Whoever creates the most delicious and meaningful dish to offer to our ancestors, I will pass the throne to him. (Ai làm ra món ăn ngon và ý nghĩa nhất để dâng lên tổ tiên, ta sẽ truyền ngôi cho người đó.)

The princes eagerly prepared. Lang Lieu, the eighteenth prince, was a kind-hearted but poor prince. (Các hoàng tử hào hứng chuẩn bị. Trong đó có Lang Liêu, người con trai thứ mười tám, vốn là một hoàng tử hiền lành nhưng nghèo khó.)

Unlike his brothers, Lang Lieu didn’t have the means to create fancy dishes. (Khác với các anh, Lang Liêu không có điều kiện để làm những món ăn sang trọng.)

One night, Lang Lieu dreamed of a deity who came to him and said: (Một đêm nọ, Lang Liêu mơ thấy một vị thần đến gặp và nói:)

• Use rice, the most precious gift from the land, to make your dishes. That is the will of heaven. (Con hãy dùng gạo, loại nguyên liệu quý nhất của đất, để làm món ăn. Đó là ý trời.)

Lang Lieu woke up and thought carefully about the advice. Lang Lieu decided to use sticky rice to make two kinds of cakes. (Lang Liêu tỉnh dậy và suy nghĩ thật kỹ về lời thần dạy. Lang Liêu quyết định dùng gạo nếp để làm hai loại bánh.)

The first cake was square, filled with mung beans and pork. This cake symbolized the Earth with ingredients that sustain human life. (Bánh đầu tiên có hình vuông, nhân đậu xanh và thịt lợn. Bánh này tượng trưng cho Đất với các nguyên liệu nuôi sống con người.)

The second cake was round, made from pounded sticky rice, and was called Banh Giay. Banh Giay symbolized the sky, where heaven and earth unite. (Bánh thứ hai có hình tròn, được làm từ gạo nếp giã nguyễn, gọi là bánh giầy. Bánh giầy tượng trưng cho bầu trời, nơi trời đất hòa hợp.)

On the day of the offering, the princes brought elaborate dishes to the king. Lang Lieu only brought Banh Chung and Banh Giay. (Đến ngày dâng lễ, các hoàng tử mang những món ăn cầu kỳ đến dâng vua. Lang Liêu chỉ mang bánh chưng và bánh giầy.)

The king asked: (Vua Hùng hỏi:)

• Why did you choose these simple dishes? (Sao con lại chọn hai món ăn đơn giản này?)

Lang Lieu replied: (Lang Liêu trả lời:)

• Banh Chung is square to symbolize the Earth, and Banh Giay is round to symbolize the sky. Both cakes are made from rice, the food that sustains us. They represent gratitude to heaven, earth, and our ancestors. (Bánh chưng hình vuông tượng trưng cho đất, và bánh giầy hình tròn tượng trưng cho trời. Cả hai bánh đều làm từ gạo, loại lương thực nuôi sống con người. Chúng thể hiện lòng biết ơn trời đất và tổ tiên.)

The king was very pleased and praised Lang Lieu. The king Said: (Vua Hùng rất hài lòng và khen ngợi Lang Liêu. Nhà vua nói:)

• Your dishes are not only delicious but also deeply meaningful. You deserve to be the next king to rule the country. (Món ăn của con không chỉ ngon mà còn mang ý nghĩa sâu sắc. Con xứng đáng trở thành vị vua tiếp theo để trị vì đất nước.)

Lang Lieu was crowned and became a wise and virtuous king. (Lang Liêu được truyền ngôi và trở thành một vị vua hiền minh, đức độ.)

Since then, during every Tet holiday, Vietnamese people make Banh Chung and Banh Giay to offer to their ancestors. Banh Chung reminds us to be grateful to Mother Earth. Banh Giay symbolizes respect for the sky. (Từ đó, mỗi dịp Tết, người Việt lại làm bánh chưng và bánh giầy để dâng lên tổ tiên. Bánh chưng nhắc nhở chúng ta về lòng biết ơn với Đất Mẹ. Bánh giầy tượng trưng cho sự tôn kính với trời cao.)

>>> Xem thêm: Top truyện cười cho bé tiểu học: Vừa vui vừa dạy con biết sống tốt hơn

Ý nghĩa của Bánh chưng bánh giầy

Câu chuyện về chàng Lang Liêu không chỉ kể cho chúng ta nghe nguồn gốc của hai loại bánh truyền thống ngày Tết, mà còn mang theo nhiều bài học đẹp đẽ. Những ý nghĩa ấy được thể hiện qua từng chi tiết trong truyện.

1. Tình yêu lao động và giá trị của hạt gạo trong truyện Bánh chưng bánh giầy

Hạt gạo là nguyên liệu làm nên bánh chưng và bánh giầy, được ví như “hạt ngọc của trời”. Truyện muốn nhắc bạn nhỏ rằng biết trân trọng sức lao động, yêu quý những gì mình làm ra sẽ khiến mọi điều trở nên ý nghĩa hơn. Không phải món ăn quý hiếm, mà chính hạt gạo bình dị mới là thứ quý giá nhất.

2. Biết hiếu thảo và kính trọng ông bà, cha mẹ

Tiếp nối bài học về hạt gạo, câu chuyện còn muốn gửi đến các bé một thông điệp thật đẹp.

Lang Liêu làm bánh dâng lên vua cha và tổ tiên với tất cả tấm lòng hiếu thảo. Nhờ tình yêu và sự biết ơn ấy mà chàng được chọn kế vị. Truyện Bánh chưng bánh giầy khuyên các bạn nhỏ hãy luôn yêu thương, biết ơn ông bà cha mẹ vì đó là điều quý giá nhất trong cuộc sống.

3. Tôn trọng những điều giản dị

Giữa vô vàn món ăn sang trọng, món bánh chưng và bánh giầy giản dị lại được vua Hùng chọn vì chứa đựng nhiều giá trị sâu sắc. Qua đó truyện muốn nhắn nhủ rằng: điều đẹp đẽ không phải lúc nào cũng là điều hào nhoáng, mà đôi khi nằm trong những điều thật bình thường quanh ta.

4. Gắn kết yêu thương và tinh thần đùm bọc

Chiếc bánh chưng được gói lá bên ngoài với nhân ngon bên trong tượng trưng cho sự bao bọc, chở che. Đây cũng là lời nhắc nhở rằng trong cuộc sống, mọi người nên yêu thương, đùm bọc lẫn nhau như cách lá dong ôm trọn chiếc bánh.

5. Gìn giữ truyền thống ngày Tết

Hằng năm, vào ngày Tết, các gia đình Việt Nam lại sum vầy gói bánh chưng, làm bánh giầy để tưởng nhớ tổ tiên và nhắc nhau về nguồn cội. Đây là nét đẹp văn hóa mà ai cũng trân trọng và gìn giữ.

Câu hỏi thường gặp về truyện Bánh chưng bánh giầy

Để giúp các bé (và cả bố mẹ) hiểu rõ hơn về câu chuyện, dưới đây là những câu hỏi thường gặp cùng lời giải thích thật dễ hiểu.

1. Vì sao Lang Liêu lại chọn hạt gạo để làm bánh?

Vì hạt gạo là thứ quý nhất mà con người làm ra từ lao động vất vả. Đó cũng là thức ăn nuôi sống mọi gia đình, nên dùng gạo làm bánh chính là thể hiện sự trân trọng trời đất và lòng biết ơn.

2. Bánh chưng và bánh giầy tượng trưng cho điều gì?

Bánh giầy tròn tượng trưng cho trời, bánh chưng vuông tượng trưng cho đất. Hai chiếc bánh nhắc chúng ta nhớ rằng trời và đất luôn che chở và nuôi dưỡng con người.

3. Vì sao vua Hùng chọn Lang Liêu nối ngôi?

Vì lễ vật của Lang Liêu không phải là món ăn xa xỉ, mà là món bánh thể hiện tấm lòng hiếu thảo, sự thông minh và hiểu biết sâu sắc về cuộc sống.

4. Tại sao người Việt lại làm bánh chưng bánh giầy vào dịp Tết?

Vì đó là cách để con cháu dâng lên tổ tiên những lễ vật ý nghĩa nhất, đồng thời giữ gìn truyền thống đẹp từ thời vua Hùng để lại.

5. Truyện muốn dạy chúng ta bài học gì?

Truyện nhắc nhở chúng ta biết yêu quý lao động, hiếu thảo với cha mẹ, trân trọng những điều giản dị và luôn gìn giữ truyền thống gia đình, quê hương.

>>> Xem thêm: Sự tích trầu cau: Bài học về tình nghĩa và văn hóa Việt

Câu chuyện Sự tích bánh chưng bánh giầy khép lại bằng niềm vui tràn ngập kinh thành Phong Châu. Nhờ tấm lòng hiếu thảo và sự thông minh giản dị, Lang Liêu đã trở thành vị vua hiền được muôn dân yêu mến. Từ đó, mỗi dịp Tết đến xuân về, người Việt lại gói bánh chưng, làm bánh giầy để nhớ về tổ tiên và câu chuyện đẹp thời vua Hùng. Những chiếc bánh ấy trở thành biểu tượng của lòng biết ơn và tình yêu thương được truyền lại qua bao thế hệ.