Tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ em, nhất là trẻ dưới 5 tuổi. Những vết loét ở miệng kèm sốt, nổi ban lòng bàn tay và bàn chân gây khó chịu, ảnh hưởng đến sức khỏe của bé. Đồng thời, trong quá trình chăm sóc con, ba mẹ không khỏi lo lắng liệu trẻ bị tay chân miệng có lây cho người lớn hay không? Cùng ILO đi tìm câu trả lời và những cách phòng tránh hiệu quả trong bài viết này.

Tay chân miệng là bệnh gì? Biểu hiện ra sao?

Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm do virus đường ruột (Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71) gây ra, thường gặp nhất ở trẻ dưới 5 tuổi. Bệnh lây nhiễm trực tiếp qua dịch tiết mũi họng, phân, dịch từ mụn nước của trẻ nhiễm bệnh hay tiếp xúc trực tiếp với các đồ vật, bề mặt nhiễm virus. Do đó, tay chân miệng có nguy cơ lây nhiễm cao và phát triển thành ổ dịch, nhất là ở nhà trẻ, trường học, khu vực đông người sinh hoạt…

Biểu hiện đặc trưng của tay chân miệng là vùng niêm mạc miệng, lưỡi, hai bên má xuất hiện các vết lở loét; lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối hoặc mông của bé nổi các nốt ban đỏ hoặc mụn nước, kèm sốt.

Cụ thể, theo các chuyên gia y tế, dấu hiệu nhận biết bệnh tay chân miệng được chia thành 4 giai đoạn với các đặc trưng sau:

• Giai đoạn ủ bệnh: Thời gian kéo dài khoảng 3 – 7 ngày. Tuy virus đã xâm nhập cơ thể nhưng hầu như không xuất hiện triệu chứng rõ ràng, bé vẫn sinh hoạt, ăn, ngủ bình thường.

• Bệnh khởi phát: Trẻ bắt đầu xuất hiện các biểu hiện khởi phát trong vòng 1 – 2 ngày: sốt nhẹ, đau họng, tiêu chảy, biếng ăn, khó chịu…

• Giai đoạn bệnh toàn phát: Giai đoạn này có thể kéo dài từ 3 -10 ngày, các triệu chứng xuất hiện rõ ràng hơn. Niêm mạc má, môi, miệng, lưỡi, lợi xuất hiện các vết phỏng nước, loét đỏ có đường kính khoảng 2 – 3mm gây đau rát, khó chịu, khiến bé bỏ bú, bỏ ăn, tăng tiết nước bọt. Lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối, mông xuất hiện các vết phỏng nước, có thể hết sau 7 ngày, hiếm khi loét, bội nhiễm nhưng sẽ để lại vết thâm. Từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 5, bé nôn và sốt nhẹ. Trường hợp trẻ nôn nhiều, sốt cao, co giật, mê sảng, rối loạn tri giác, yếu chi… rất có thể là biểu hiện của những biến chứng nghiêm trọng (hô hấp, thần kinh, tim mạch).

• Giai đoạn lui bệnh và hồi phục sức khỏe: Nếu không có biến chứng nghiêm trọng và được chăm sóc đúng cách, thường sau 7 ngày kể từ lúc khởi phát, trẻ sẽ dần hồi phục sức khỏe, ăn uống, sinh hoạt bình thường trở lại.  

Ba mẹ cần chú ý quan sát những dấu hiệu đặc trưng của bệnh tay chân miệng ở trên để sớm phát hiện và chữa trị kịp thời. Điều này không chỉ giúp con nhanh chóng hồi phục sức khỏe, tránh biến chứng nguy hiểm mà còn góp phần hạn chế lây nhiễm, nguy cơ hình thành ổ dịch tay chân miệng trong cộng đồng.

>>> Đọc thêm: Cách hạ sốt cho trẻ đầu nóng chân tay lạnh: Nên và không nên

Một số cách chăm sóc trẻ bị tay chân miệng tại nhà

Bệnh tay chân miệng không quá nguy hiểm và nhanh khỏi nếu được phát hiện kịp thời, điều trị và chăm sóc đúng cách. ILO gợi ý ba mẹ 5 cách điều trị và chăm sóc bé mắc bệnh tay chân miệng tại nhà đơn giản, giúp giảm triệu chứng và hạn chế nguy cơ bệnh chuyển hướng nặng như sau:

• Giữ gìn vệ sinh sạch sẽ: Tắm rửa cho trẻ hàng ngày để làm sạch cơ thể, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, hạn chế cho tay lên miệng, mũi, súc miệng bằng nước muối ấm để loại bỏ vi khuẩn, giảm đau. Cho bé mặc đồ thoáng mát, rộng rãi, thường xuyên thay áo gối, ga giường…

• Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng và nghỉ ngơi nhiều: Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng để tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh, nhanh chóng phục hồi sức khỏe. Do đó, bạn nên tăng cường bổ sung cho bé các loại thực phẩm giàu dưỡng chất, bao gồm protein, tinh bột, vitamin và các khoáng chất. Ưu tiên chế biến các món ăn mềm, dễ tiêu hóa như cháo, súp, canh… Đồng thời cho bé uống đủ nước mỗi ngày và nghỉ ngơi hợp lý.

• Dùng thuốc giảm đau hạ sốt: Ba mẹ có thể cho bé dùng thuốc giảm đau hạ sốt (paracetamol hoặc ibuprofen) trong trường hợp trẻ sốt hoặc các vết lở loét gây đau rát, khó chịu. Ba mẹ tham khảo ý kiến bác sĩ về liều dùng để đảm bảo an toàn cho bé.

• Chăm sóc vết loét, nốt phỏng nước, ban đỏ: Dùng khăn mềm lau nhẹ, không chà xát, tránh làm vỡ mụn nước và tổn thương da của bé. Nếu nốt phỏng nước vỡ ra, bạn nên bôi kem hoặc thuốc sát khuẩn theo hướng dẫn của bác sĩ. Khi nốt phỏng nước dần phục hồi thường xuất hiện tình trạng ngứa, bong tróc lớp da chết, ba mẹ chú ý không cho bé chạm, cào gãi dễ khiến da non tổn thương, gây nhiễm trùng hoặc để lại sẹo.

Trong trường hợp các triệu chứng không thuyên giảm, thậm chí diễn tiến nặng dù đã áp dụng các cách chăm sóc tại nhà, ba mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và có phương pháp điều trị hiệu quả.

>>> Đọc thêm: 12 cách chữa ho cho bé khi ngủ hiệu quả

Trẻ bị tay chân miệng có lây cho người lớn không?

Bệnh tay chân miệng thường gặp ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, đây là căn bệnh truyền nhiễm, virus tay chân miệng hoàn toàn có khả năng lây từ người sang người. Bất kỳ ai tiếp xúc trực tiếp với mầm bệnh thông qua nước bọt, chất dịch từ vết phỏng, phân người bệnh… đều có khả năng mắc tay chân miệng.

Vậy, trẻ bị tay chân miệng có lây cho người lớn hay không? Trong quá trình chăm sóc trẻ, ba mẹ, ông bà vẫn có khả năng bị lây bệnh. Nhất là những người chưa từng mắc bệnh tay chân miệng, sức đề kháng yếu, có nhiều bệnh nền…

Tuy nhiên, bệnh tay chân miệng không quá lo ngại đối với người lớn. Đa phần nếu nhiễm bệnh, người lớn chỉ xuất hiện một vài triệu chứng nhẹ như đau họng, mệt mỏi, sốt nhẹ, dễ nhầm lẫn với cảm cúm thông thường. Đôi khi, người lớn mắc bệnh không xuất hiện bất kỳ biểu hiện nào nhưng vẫn là nguồn lây bệnh cho trẻ nhỏ và những người xung quanh.

>>> Đọc thêm: 6 nguyên nhân trẻ 2 tuổi hay khóc đêm và 6 cách khắc phục

Làm thế nào để tránh lây nhiễm khi chăm sóc trẻ bệnh tay chân miệng?

Hiện chưa có vắc xin phòng bệnh tay chân miệng cho cả trẻ nhỏ và người lớn. Do đó, khi chăm sóc con mắc bệnh này, ba mẹ cần lưu ý một số điểm sau để phòng tránh lây nhiễm:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng: Ba mẹ chăm sóc trẻ mắc bệnh tay chân miệng cần thường xuyên rửa tay kỹ bằng xà phòng, nhất là sau khi vệ sinh cho con, tiếp xúc trực tiếp với các vết loét, phỏng nước, trước và sau khi cho bé ăn, trước khi nấu ăn và trước khi ăn uống…

• Vệ sinh sạch sẽ và tiệt trùng các đồ dùng của bé (đồ chơi, dụng cụ học tập, đồ vệ sinh cá nhân…) cũng như lau chùi các bề mặt mà con thường hay tiếp xúc như bàn ghế, tay nắm cửa, tay vị cầu thang, sàn nhà…

• Tránh tiếp xúc trực tiếp với bé nhiễm bệnh như ôm hôn, sử dụng chung đồ dùng (khăn mặt, khăn tắm, ly, muỗng…), không mớm thức ăn hay ăn chung phần ăn với con… để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.

• Che miệng, mũi khi hắt hơi hoặc ho, có thể đeo khẩu trang khi tiếp xúc, vệ sinh cho bé.

• Duy trì chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý nâng cao sức đề kháng cho bản thân. Chú ý ăn chín, uống sôi, dùng nguồn nước sạch trong sinh hoạt hằng ngày.

Dù bệnh tay chân miệng không quá nguy hiểm nhưng ba mẹ cũng không nên chủ quan. Trẻ bị tay chân miệng có lây cho người lớn không phải là vấn đề quá nghiêm trọng nếu ba mẹ duy trì thói quen rửa tay thường xuyên, giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, ăn chín uống sôi và hạn chế tiếp xúc trực tiếp với nguồn bệnh. Việc chủ động phòng ngừa tay chân miệng không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cho chính bản thân mình mà còn cho cả gia đình, cộng đồng. 

>>> Đọc thêm: Trẻ 2 tuổi có 1 sợi tóc bạc có đáng lo ngại không?